Nông thôn Việt Nam trong các thời kỳ đều có nét chung là sản xuất nhỏ lẻ, nghi thức quan hệ nhằng nhịt, tinh thần tù túng. Cái thấy rõ nhất là suốt nhiều chục năm, thậm chí cả trăm năm, sự đói khổ vẫn thống trị gần như toàn vẹn. Điều này có nhiều nguyên nhân, cả chủ quan lẫn khách quan, cả không gian và thời gian. Hậu quả của sự nghèo khổ dài dài đã đẻ ra một loạt thói quen, có cái về sau trở thành đặc tính cả tốt lẫn xấu: |